فیوز مینیاتوری یا به عبارت بهتر، کلید مینیاتوری (Miniature Circuit Breaker) یا به اختصار، MCB یکی از تجهیزات پرکاربرد الکتریکی است که برای قطع بار، حفاظت و ایزولاسیون یک بخش مدار مانند موتورها، روشنایی، مدارهای کنترل و... بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. کلیدهای مینیاتوری در مدارهای فشار ضعیف از قبیل مصارف خانگی، روشنایی صنعتی، یا سایر کاربردهای تجاری به کار می‌روند.
فیوز مینیاتوری
فیوزهای مینیاتوری اشنایدر در انواع یک، دو، سه و چهار پل برای جریان‌ها و ولتاژهای مختلف ساخته شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند.
فیوزهای مینیاتوری لگراند دو عملکرد اصلی انجام میدهند که یکی حفاظت در برابر اضافه جریان و دیگری، حفاظت اتصال کوتاه است.
مدارشکن یا قطع کننده مدار مینیاتوری، یک قطعه الکترومکانیکی است که در صورت افزایش و رسیدن جریان به یک جریان از پیش تعیین شده، مدار را قطع می‌کند. کلید مینیاتوری را می‌توان با یک فیوز معمولی در جعبه توزیع تعویض کرد.
بعد از آنکه MCB به دلیل اضافه جریان یا اتصال کوتاه عمل کند، می‌توان وضعیت آن را به صورت دستی در حالت اولیه قرار داد. فیزوهای مینیاتوری تکفاز 230 ولت AC و انوع سه فاز آن‌ها 415 ولت AC هستند و MCBهای DC، در ولتاژ 220 ولت کار می‌کنند. فیوزهای مینیاتوری را می‌توان به صورت دستی وصل یا قطع کرد.
ساختار و عملکرد فیوز مینیاتوری
فیوز مینیاتوری از مجموعه‌ای از قطعات تشکیل شده که در یک محفظه مستحکم و عایق تعبیه شده‌اند.
سیستم کلیدزنی یا سوئیچینگ نیز از دو کنتاکت ثابت و متحرک تشکیل شده است که با سیم‌های ورودی و خروجی ارتباط الکتریکی دارند.
در شرایط کار عادی، کلید مینیاتوری مانند یک کلید عادی عمل می‌کند که وظیفه آن قطع و وصل مدار است. اگر شرایط اضافه بار یا اتصال کوتاه رخ دهد، MCB به طور خودکار عمل کرده و در نتیجه آن، گذر جریان بار با وقفه رو‌به‌رو می‌شود. نشانه بصری این وقفه حرکت خودکار دکمه MCB به موقعیت قطع است. این عملکرد خودکار MCB میتواند از دو طریق گرمایی و مغناطیسی به دست آید. شکل زیر، عملکرد قطع MCB را به صورت گرمایی نشان می‌دهد.
در شرایط اضافه بار، جریان گذرنده از بیمتال سبب بالا رفتن دمای آن می‌شود. گرمای بیمتال، خود، سبب انحراف آن به دلیل انبساط حرارتی فلزها می‌شود. این انحراف، زبانه قطع را آزاد کرده و در نتیجه کنتاکت‌ها از هم جدا می‌شوند.
در برخی MCBها میدان مغناطیسی ناشی از پیچه‌ها ساز و کار قطع و وصل را انجام می‌دهد و سبب انحراف بیمتال می‌شود. شکل زیر این موضوع را نشان می‌دهد.
تحت شرایط اتصال کوتاه یا اضافه بار زیاد، پیکربندی قطع مغناطیسی مطابق تصویر بالا عمل خواهد کرد. در شرایط کاری عادی، MCB به صورت شکل سمت چپ است و نیروی کافی برای تغییر وضعیت تیغه تریپ را ندارد. اما هنگامی که اتصال کوتاه یا اضافه بار رخ دهد، میدان مغناطیسی ایجاد شده نیروی کافی برای تغییر وضعیت تیغه و در نتیجه زبانه را به وجود می‌آورد.
انواع فیوز مینیاتوری
کلیدهای مینیاتوری بر اساس جریان‌های قطع لحظه‌ای در سه نوع دسته‌بندی می‌شوند و عبارتند از:
- نوع B
- نوع C
- نوع D
MCB نوع B
این نوع MCB به صورت آنی و در مقدار سه تا پنج برابر جریان نامی‌اش عمل می‌کند. کلیدهای مینیاتوری نوع B برای بارهای مقاومتی یا بارهای القایی کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرند که در آن‌ها سوئیچینگ ناگهانی بسیار کم است. بنابراین، MCBهای نوع B برای بارهای خانگی یا تأسیسات روشنایی صنعتی مناسب هستند.
MCB نوع C
این MCB در ۵ تا 10 برابر جریان نامی عمل می‌کند و معمولاً برای موتورهای کوچک یا لامپ‌های فلورسنت به کار می‌رود. در چنین مواردی، کلیدهای مینیاتوری نوع C برای مقادیر جریان اتصال کوتاهِ زیاد ترجیح داده می‌شوند. بنابراین، این نوع کلیدها در تأسیسات تجاری و صنعتی با بارهای بسیار سلفی (القایی) مورد استفاده قرار می‌گیرند.
MCB نوع D
این نوع MCB به سرعت و در ۱۰ تا ۲۵ برابر جریان نامی عمل می‌کند. کلیدهای مینیاتوری نوع D در بارهایی که بسیار القایی هستند و در آن‌ها جریان‌های هجومی با مقدار زیاد و به دفعات رخ می‌دهد مورد استفاده قرار می‌گیرند. از کاربردهای رایج این نوع کلیدهای مینیاتوری می‌توان به ماشین‌های پرتوی ایکس، سیستم‌های UPS، تجهیزات جوشکاری صنعتی و موتورهای سیم‌پیچی بزرگ اشاره کرد.
سه نوع MCB بالا، حفاظت را در یک‌دهم ثانیه انجام میدهند. حداقل و حداکثر جریان‌های قطع یا اصطلاحاً تریپ (Trip) این فیوزهای مینیاتوری در جدول زیر ارائه شده است. که در آن، Ir جریان نامی MCB است. همانطور که گفتیم، فیوزهای مینیاتوری را می‌توان بر اساس تعداد پل‌هایشان نیز به دسته‌های تک‌پل، دوپل، سه‌پل و چهارپل نیز تقسیم کرد.
انتخاب MCB
انتخاب کلید مینیاتوری برای یک کاربرد خاص کاری است که باید آن را به دقت انجام داد تا حفاظت قابل اطمینان در برابر اضافه بار و اتصال کوتاه تضمین شود. اگر انتخاب MCB بر اساس الزامات مدار نباشد، ممکن است به دفعات تریپ‌های ناخواسته رخ دهد. اگر انتخاب MCB در اندازه‌ای کمتر از اندازه نامی بار باشد، به دفعات فراوان تریپ می‌شود و موجب وقفه در رسیدن جریان به بار متصل به آن خواهد شد، زیرا در این حالت، جریان نامی MCB کمتر از مقدار جریان نامی بار است. به طور مشابه، اگر مقدار نامی MCB بزرگ‌تر از جریان نامی بار باشد، بار متصل به آن به خوبی محافظت نمی‌شود. در این حالت، کلید مینیاتوری حتی هنگامی که بار جریان اضافه بار بکشد، عمل نخواهد کرد.
در ادامه، عواملی بیان می‌شود که هنگام انتخاب MCB باید به آن‌ها توجه کرد.
مقدار نامی کلید مینیاتوری
هر MCB یک جریان نامی دارد. این مقدار باید کمتر از جریان گذرنده از سیستم سیم‌کشی و بزرگ‌تر یا مساوی با حداکثر جریان بار کامل سیستم باشد. به طور کلی، مقدار نامی MCB باید به گونه‌ای باشد که بتواند ۱۲۵ درصد بار پیوسته به علاوه مقدار بار ناپیوسته را حفاظت کند.
مقدار kA یا ظرفیت قطع
این مقدار، ظرفیت MCB را که میتواند در شرایط اتصال کوتاه تریپ شود یا در مدار وقفه ایجاد کند نشان می‌دهد و برحسب کیلوآمپر (kA) بیان می‌شود. ظرفیت قطع نباید کمتر از جریان اتصال کوتاه مؤثر باشد. جریان اتصال کوتاه حداکثر جریانی است که در شرایط اتصال کوتاه از مدار می‌گذرد. در تأسیسات خانگی، یک کلید مینیاتوری 6kA کافی است، در حالی که کلیدی با اندازه 10kA یا بیشتر از آن، در کاربردهای تجاری و روشنایی صنعتی انتخابی مناسب است.
نوع MCB
برای آنکه MCB بارهایی با اندازه‌های مختلف و در انواع متفاوت را قطع کند، در نظر گرفتن نوع آن امری مهم است. انواع MCBها و اندازه‌های نامی آن‌ها را در بخش‌های قبل شرح دادیم.
کاربرد کلیدهای مینیاتوری
مهمترین کاربردهای MCBها حفاظت یک مدار (سیم‌کشی، بار متصل و سایر تجهیزات) در برابر موارد زیر است:
- اتصال کوتاه
- اضافه جریان
- اضافه بار
فیوز مینیاتوری چگونه کار می کند؟
کلید مینیاتوری اشنایدر که با نام فیوز برق، کلید مینیاتوری نیز شناخته می شود، در واقع یک سوییچ الکتریکی ویکی از قطعات محافظ و بسیار مهم در مدارهای الکتریکی است که در سیستم های روشنایی، سیم کشی خانه ها و دیگر سیستم ها مانند دستگاه های تجاری به کار رفته و از قطعات بعد از خود در برابر اضافه جریان و یا اتصال کوتاه مراقبت می کند. در صورت بروز هر یک از مشکلات فوق، فیوز مینیاتوری جریان برق را قطع کرده و از آسیب به وسایل برقی و دیگر سیم کشی ها جلوگیری خواهد شد.
امروزه به جای فیوزهای معمولی از این کلیدهای مینیاتوری در شبکه های برقی با ولتاژ پایین استفاده می شود زیرا کارآمدتر از دیگر انواع محافظ در دسته خود هستند. این قطعه الکتریکی بسیار مهم اما ساده معمولاً یک قطعه تک فاز بوده و از یک سیم پیچی اضافه بار برای قطع کردن سریع اتصال کوتاه و یک عنصر بی متالیک برای قطع کردن جریان در صورت اضافه بار شدید استفاده می کند.
فیوز مینیاتوری به طور گسترده به عنوان یک بخش ایزوله کننده جریان در فضاهای خانگی، تجاری و صنعتی به کار گرفته می شوند. پیش از اختراع فیوزها، از سیم فیوز برای جلوگیری از عبور اضافه بار در مدارهای الکتریکی استفاده می شد که در آن جریان اضافی با گرم کردن و ذوب کردن سریع این سیم، باعث قطع ارتباط الکتریکی می شد و بدین ترتیب از مابقی مدار الکتریکی محافظت می شد. بدین ترتیب سیم فیوز یک عنصر یکبار مصرف بود و با هر بار ذوب شدن می بایست جایگزین می شد.
با معرفی کلید مینیاتوری لگراند اما این مشکل رفع شده زیرا بعد از پریدن فیوز، از کار نیفتاده و پس از اصلاح جریان، می توان آن ها را دوباره مورد استفاده قرار داد. همچنین استفاده از این فیوزها بسیار ساده تر و ایمن تر از سیم فیوز است.ساختار فیوز مینیاتوری
فیوز مینیاتوری طوری طراحی شده است که با عبور جریان اضافی وارد عمل شده و به اصطلاح فیوز می پرد که در واقع باعث قطع شدن جریان عبوری می شود. به محض اینکه جریانی بیشتر از جریان تعیین شده به فیوز برسد، این فیوز با مکانیزم موثری که در آن طراحی شده، باعث قطعی جریان و جلوگیری از آسیب به قطعات الکتریکی بعد از خود می شود. جریان اضافه باعث گرم شدن، خم شدن و سپس آزاد شدن یک نوار فلزی بیمتال در داخل کلید مینیاتوری می شود.
این امر به نوبه خود باعث آزاد شدن سوییچی می شود که نقاط تماس الکتریکی را از هم جدا می کند تا قوس الکتریکی را محدود ساخته، یا به عبارت دیگر، به کنترل درآورد. در واقع این قوس الکتریکی که یک شارژ الکتریکی است، بدین ترتیب جداسازی شده و توسط یک نوار فلزی عایق که شوت قوس الکتریکی نام دارد خنک می شود. بعد از رفع نقص، نقاط اتصال بار دیگر بسته شده و کلید مینیاتوری از نو راه اندازی می شود.
همانطور که گفته شد، کلید مینیاتوری برای حفاظت از مدار در برابر هم جریان اضافی و هم اتصال کوتاه طراحی شده است، اتفاقاتی که هر یک به شکلی متفاوت و با استفاده از فرآیندهای متفاوت شناسایی می شوند. حفاظت از اضافه بار با کمک یک نوار فلزی که از عملیات گرمایی استفاده می کند انجام می شود، در حالی که حمایت در مقابل اتصال کوتاه توسط یک سیم پیچ حساس چکاندنی از طریق یک فرآیند الکترومغناطیسی صورت می گیرد.
اگر حجم بار اضافی بسیار بالا باشد، فیوز مینیاتوری به سرعت فعال شده و به اصطلاح بالا می زند که معمولاً کمتر از یک دهم ثانیه است. در صورتی که حجم بار اضافی اندک باشد و جریان در حال عبور به جریان ایمن بسیار نزدیک باشد، واکنش این قطعه آهسته تر خواهد بود.
اجزای فیوز مینیاتوری
هر فیوز مینیاتوری از قطعات زیر تشکیل شده است:
- اهرم قطع و وصل
- بازوی متحرک
- کنتاکت اصلی جریان خروجی
- ترمینال های قدرت (ترمینال های ورود و خروج)
- فلز بیمتال
- پیچ کالیبراسیون محدوده عملکرد
- سیم پیچ قطع
- جرقه گیر(جهت رفع قوس به وجود آمده در اثر قطع جریان مدار)
انواع فیوزهای مینیاتوری
شاید شما هم با این سوال روبرو شده باشید که منظور از فیوز مینیاتوری دو پل چیست. فیوزهای مینیاتوری یا همان MCB ها از نظر تعداد پل به انواع یک پل، دو پل، سه پل و چهار پل تقسیم می شوند که بر اساس جریان ها و ولتاژهای مختلف و همچنین مورد استفاده آن ها متغیر خواهند بود. بر اساس نوع کارکرد نیز کلید مینیاتوری به انواع A, B, C, D, K و Z تقسیم می شود.
با این وجود، پرکاربردترین نوع کلیدهای مینیاتوری تیپ های B, C, D هستند که بر اساس میزان حساسیت این قطعه دسته بندی می شوند. به طور کلی، هر نوع فیوز مینیاتوری برای واکنش نشان دادن به جریان اضافه در فضایی متفاوت و خاص طراحی شده است که با توجه به منحنی قطع آن ها یا فعال شدنشان تعیین می شود. در ادامه به بررسی انواع فیوز مینیاتوری و کارکرد هر کدام به صورت جداگانه می پردازیم.
فیوز مینیاتوری نوع B
فیوزهای مینیاتوری نوع B طوری طراحی شده اند که در صورت سه تا پنج برابر بودن جریان عبوری نسبت به جریان تعیین شده ایمن (جریان نامی)، وارد عمل شده و جریان را قطع می کنند. نوع B حساس ترین نوع MCB بوده و برای مصارف خانگی و فضاهای تجاری با ولتاژ پایین طراحی شده، جاهایی که اضافه بار در آن ها معمولاً زیاد نیست. این نوع کلید در سیستم های روشنایی خیابانی نیز به کار گرفته شده و به عنوان کلید مینیاتوری تندکار نیز شناخته می شود.
فیوز مینیاتوری نوع C
فیوزهای مینیاتوری نوع C برای وسایل برقی قوی تر به کار می روند، جایی که اضافه بار بالاتر از 3 تا 5 برابر جریان ایمن است و به همین خاطر اغلب در محیط های تجاری و صنعتی به کار گرفته می شوند. اگر بخواهیم دقیق تر بگوییم، در صورتی که جریان عبور بین 5 تا 10 برابر بار ایمن باشد، این کلیدهای مینیاتوری وارد عمل می شوند. از موارد استفاده این فیوزها می توان به استفاده در موتورهای برقی کوچک و همچنین سیستم های روشنایی فلورسنت اشاره کرد. در واقع زمان قطع شدن این MCB ها نسبت به نوع B بیشتر بوده و به همین خاطر به فیوزهای کندکار یا موتوری نیز معروف هستند.
فیوز مینیاتوری نوع D
فیوزهای مینیاتوری نوع D کمترین میزان حساسیت را نسبت به دو نوع قبلی داشته و تنها زمانی که اضافه بار بین 10 تا 20 برابر جریان ایمن باشد وارد عمل شده و جریان را قطع می کند. این قطعه بسیار مهم برای دستگاه های صنعتی و تجاری بزرگ و پرقدرت ساخته می شوند، جایی که تغییرات شدید جریانی معمولاً رخ می دهد. این کلیدهای مینیاتوری که با عنوان فیوزهای ترانسفورماتوری نیز شناخته می شوند، در دستگاه های جوشکاری، ماشین های اشعه ایکس، موتورهای بزرگ و واحدهای تامین برق بزرگ به کار گرفته می شوند.
فیوز مینیاتوری نوع K
فیوزهای مینیاتوری نوع K نیز زمانی وارد عمل می شوند که افزایش فشار بین 8 تا 12 برابر بار ایمن باشد و به همین دلیل گزینه مناسبی برای استفاده در موتورهای متوسط به بالا، مدارات قدرت و ترانسفورماتورها هستند. در مورد اتصاف کوتاه نیز منحنی قطع این نوع بین دو نوعD و Cاست.
فیوز مینیاتوری نوع Z
فیوزهای مینیاتوری نوع Z حساس ترین در نوع خود به شمار می آیند که هنگام اضافه باری به اندازه دو یا سه برابر جریان ایمن وارد عمل شده و جریان را قطع می کنند. به همین خاطر است که از فیوزهای مینیاتوری نوع Z در دستگاه های حساس به اتصال کوتاه مانند نیمه هادی ها و مدارهای با حساسیت بالا استفاده می شود.
بر روی هر کلید مینیاتوری یک ترکیب حرفی-عددی دو کاراکتری (برای مثال c6) نوشته شده که حرف انگلیسی نشان دهنده نوع فیوز و عدد نیز جریان نامی یا حداکثر جریان مجاز را نشان می دهد. جریان نامی یا ظرفیت فیوزهای مینیاتوری می تواند 2،4،6، 16، 20، 25، 32، 40، 50 یا 63 برابر جریان نامی باشد. در واقع این اعداد همان چیزی است که همراه با واژه آمپر در هنگام صحبت در مورد این قطعات مهم می شنوید، برای مثال فیوز 20 آمپر
کارکرد فیوز مینیاتوری
همانطور که گفته شد، فیوز مینیاتوری به دو روش متفاوت از مدار در برابر بار اضافی و اتصال کوتاه مراقبت می نماید و می توان گفت که فرآیند شناسایی و حل هر مشکل توسط این قطعه نیز متفاوت است. در بالا نیز گفته شد که فیوز مینیاتوری هر کدام از دو مشکل فوق را به دو روش متفاوت عملیات گرمایی و عملیات الکترومغناطیسی کشف و رفع می سازد.
در مورد حفاظت از مدار در برابر بار اضافی، هنگامی که بار اضافی به شکلی مداوم و آرام از وارد فیوز می شود، نوار بی متالیکی که در داخل فیوز قرار دارد، گرم شده و سپس خم می شود و بدین ترتیب است که ضامن مکانیکی رها می شود. این مکانیزم در ادامه باعث باز شدن اتصالات و قطع شدن مدار می شود.
در مورد اتصال کوتاه نیز، افزایش ناگهانی و شدید جریان الکتریکی باعث جابجایی الکترومغناطیسی پلانچر (plunger) از سیم پیچ کلیدزن یا سولنوید (solenoid) می شود. در ادامه، پلانچر باعث عمل کردن اهرم کلید شده که آزاد شدن سریع مکانیزم ضامن را در پی دارد، که به نوبه خود باعث باز شدن اتصالات و قطع جریان در مدار می شود.
چگونه فیوز مینیاتوری نصب کنیم؟
بدون شک شما هم در خانه خود فیوز مینیاتوری و به عبارت بهتر، جعبه فیوز مینیاتوری دیده اید که علاوه بر اینکه باعث جلوگیری از خرابی وسایل برقی خانه در اثر بار اضافی می شود، برای قطع کردن برق قسمت های مختلف خانه به صورت دسته ای و دستی به کار می رود. امروزه برخلاف گذشته دیگر از فیوزهای فشنگی استفاده نشده و از انواع مینیاتوری که کارآمدتر و کار با آن ها ساده تر است، استفاده می گردد. در سیستم های برق خانگی عمدتاً از MCB های نوع B و Cاستفاده می شود. اگر چه نصب فیوز مینیاتوری یا جعبه فیوز باید توسط یک فرد حرفه ای در این زمینه انجام شود، در اینجا می خواهیم شما را با اصول نصب فیوز مینیاتوری آشنا کنیم.
پیش از هر چیز باید بدانید که سیم های برق از کنتور خارج شده و به جعبه فیوز وارد می شوند که عمدتاً در کنار در ورودی خانه ها نصب شده است. هر بخش از خانه به یک کلید مینیاتوری وصل شده و با قطع کردن آن برق آن بخش از خانه قطع خواهد شد. اگر چه امکان اختصاص یک کلید مینیاتوری به کل ساختمان وجود دارد اما این کار به دو دلیل منطقی نیست: اول اینکه برای اینکار به یک فیوز بسیار قوی نیاز دارید و دوم اینکه در صورت بروز مشکلی در این قطعه، برق تمام خانه قطع می شود. همچنین در این صورت، حتی در صورتی که بخواهید برق بخشی از خانه را به هر دلیلی قطع کنید، امکان آن وجود نخواهد داشت.
بدین دلیل است که تکنسین های برق معمولاً برای هر بخش از خانه از یک فیوز مینیاتوری جداگانه استفاده می کنند؛ برای مثال کلید مینیاتوری برق آشپزخانه از کلید مینیاتوری اتاق خواب یا هال جداست. در مورد نصب نیز باید بدانید که سیم های فاز اصلی رسیده از کنتور از قسمت بالای فیوز وارد آن شده و از قسمت پایین آن خارج می شوند. در مورد نوع فیوز مینیاتوری استفاده شده برای هر بخش هم باید بدانید که هر چه بخش مورد نظر مصرف برق کمتری داشته باشد نوع ضعیف تری به آن اختصاص خواهد یافت.
بدین ترتیب کلید مینیاتوری که برای هال و آشپزخانه اختصاص داده می شود، معمولاً قوی تر از کلید مینیاتوری اختصاص داده شده به یک اتاق خواب کوچک یا سرویس های بهداشتی است. فیوز اصلی نیز قوی ترین قطعه در نوع خود بوده و در مصارف خانگی معمولاً از فیوزهای 25 تا 32 آمپر برای این نوع استفاده می شود که در واقع گلوگاه ورود جریان به فیوزهای دیگر است.
نحوه نصب فیوز مینیاتوری
بعد از تشخیص سیم های فاز، نول و ارت به ترتیب زیر عمل کنید:
1- سیم های ارت که معمولاً زرد رنگ هستند را از هر سر خط با یک ترمینال به هم وصل کنید.
2- سیم های نول که معمولاً آبی رنگ هستند را با استفاده از یک ترمینال دیگر به هم وصل کنید.
3- سیم های فاز که معمولاً قرمز رنگ هستند را به جای اتصال به هم، باید به صورت جداگانه به ورودی هر یک از فیوزهای مینیاتوری وصل کنید.
4- سیم مربوط به برق اصلی ساختمان که از کنتور خارج شده است را نیز به فیوز مینیاتوری اصلی که قدرت بیشتری دارد و معمولاً 25 یا 32 آمپر است بسته و خروجی آن را به ورودی دیگر فیوزها متصل کنید تا جریان برق وارد آن ها شود.
اطلاعات روی بدنه کلید مینیاتوری
روی هر کلید مینیاتوری اطلاعاتی مربوط به آن درج شده یا باید درج شده باشد. این اطلاعات عبارتند از:
- وظیفه کلید مینیاتوری
- استاندارد ساخت
- دمای مرجع
- نام سازنده یا علامت تجاری سازنده
- شیوه اتصال پل ها
- نوع کلید بر اساس جریان قطع حفاظتی
- جریان نامی، ولتاژ نامی، فرکانس نامی و تعداد فازها
عمر فیوز مینیاتوری
عمر فیوز مینیاتوری بر اساس تعداد دفعات قطع و کیفیت مواد و قطعات به کار رفته در آن تعیین می شود و هر چه کیفیت قطعات به کار رفته کمتر و تعداد دفعات قطع جریان توسط فیوز بیشتر باشد، از عمر آن کاسته خواهد شد.
همچنین در مورد شیوه نصب این نوع قطعات الکتریکی بسیار مهم صحبت کردیم و گفتیم که استفاده ازMCB بسیار ساده تر و ایمن تر از دیگر گزینه ها مانند فیوز فشنگی بوده و بازگشت جریان برق نیز به سرعت امکانپذیر است بدون اینکه نیازی به سیم کشی مجدد یا تعویض آن وجود داشته باشد.
کلید مینیاتوری تک فاز
این کلیدها در مدارات تک فاز جهت حفاظت جریان اضافه بار و جریان اتصال کوتاه مورد استفاده قرار می گیرند که میتواند شامل انواع کلید تک پل و دوپل باشد. کلید تک پل به معنای داشتن یک ترمینال در ورودی و خروجی می باشد. کلیدهای دو پل طراحی شدند تا در مدارات تک فاز، علاوه بر سیم فاز، سیم نول هم دارای حفاظت باشد و امکان قطع مدار نول هم باشد.
کلید مینیاتوری سه فاز
کلید مینیاتوری سه فاز دارای انواع سه پل و چهار پل می باشد و در مدارات سه فاز مورد استفاده قرار می گیرد. برق سه فاز در سیستم های صنعتی برای راه اندازی تجهیزاتی از قبیل الکتروموتورهای القایی یا پمپ های سه فاز، کولرهای گازی، ماشین آلات صنعتی و غیره که نیاز به تغذیه سه فاز می باشد، به کار گرفته می شود. در این مدارات، جهت حفاظت از مدار در مقابل اتصال کوتاه و نشتی جریان، در جریان های کم (تا 125 آمپر) از کلیدهای مینیاتوری استفاده می شود.
حفاظت های کلید مینیاتوری
کلیدهای مینیاتوری به جهت انواع حفاظت هایی که انجام می دهند، با کاربری های متفاوتی در مدارات به کار می روند. این حفاظت ها عبارتند از:
- حفاظت مغناطیسی از مدارات در برابر اتصال کوتاه
- حفاظت حرارتی از مدارات در برابر اضافه بار
- حفاظت از تجهیزات مدار مانندکابل ها و غیره، در برابر آتش سوزی
- حفاظت از جان انسان در برابر تماس غیرمستقیم با سیستم های زمین (هنگامی که همراه با کلید محافظ جان به کار می رود، این حفاظت را انجام می دهد.)
- حفاظت از قسمت سالم مدار با جداسازی بخش آسیب دیده مدار از سایر بخش های مدار
کاربرد کلید مینیاتوری
کلیدهای مینیاتوری با توجه به حفاظت هایی که انجام می دهند، کاربری های بسیاری دارند و به طور کلی می توان کاربردهای کلید مینیاتوری را در موارد زیر خلاصه کرد:
- انتهای خط توزیع سیستم های ولتاژ ضعیف
- در ورودی تابلو برق های خانگی
- حفاظت مصارف روشنایی ساختمان ها
- حفاظت مدارات موتورهای الکتریکی
- کاربردهای صنعتی نظیر مدارات قدرت موتورها و ترانسفورماتورها
- سیستم های گرمایشی
- حفاظت از مدارات ترانسفورماتورهای الکتریکی
- حفاظت مدارات PLC
- حفاظت از قطعات نیمه هادی
- همراه با کلید حفاظت جان برای قطع کردن جریان نشتی مدارات به کار می رود.
مزایای استفاده از کلید مینیاتوری (MCB) به جای فیوز (Fuse)
- فیوزها بعد از قطع خطای مدار، مجددا قابل استفاده نبوده و باید تعویض و یا تعمیر شوند. ولی کلیدهای مینیاتوری، بلافاصله بعد از قطع خطای مدار، بعد از اصلاح خطا، مجدد قابل استفاده هستند.
- دقت قطع در کلید مینیاتوری به مراتب بالاتر از فیوز است.
- کلیدهای مینیاتوری قادر هستند جریان های نشتی بسیار کوچک را که توسط فیوز قابل تشخیص نبوده، ولی می توانند سبب برق گرفتگی، آتش سوزی و غیره شوند را، قطع کنند.
- کلیدهای مینیاتوری دو عمل حفاظت و کنترل را همزمان انجام می دهند و این یعنی به جای یک کلید + فیوز در مدارات به کار می روند.
- هزینه اولیه کلیدهای مینیاتوری در مقایسه با فیوزها بالاتر است، ولی به علت استفاده طولانی مدتی که می توان از کلید مینیاتوری انجام داد، در یک بازه زمانی بلند مدت، استفاده از کلیدهای مینیاتوری بسیار به صرفه تر از فیوزهاست.
- به علت سوختن فیوز در برابر اتصالی های مدار، مشکلات نصب و دردسرهای تعویض و غیرهدر هنگام استفاده، استفاده از کلید مینیاتوری به مراتب راحت تر از فیوز است.
استاندارد کلید مینیاتوری
موسسه بین المللی الکتروتکنیک یا همان IEC نهادی غیر دولتی است برای تدوین استانداردهای فناوری های مرتبط با تجهیزات الکتریکی در سطح جهانی که بر اساس استاندارد این موسسه، کلیدهای مینیاتوری با استاندارد IEC 60898 شناخته می شوند.
نحوه تست کلید مینیاتوری
تست کلید مینیاتوری بسیار ساده است و برای این کار لازم است ابتدا کلید مینیاتوری مطابق با نقشه اتصال آن، در مدار بسته شود. سپس جریانی بالاتر از جریان مجاز آن، به آن وارد می کنیم. در صورتی که مینیاتوری سالم باشد، قطع می کند و با همین روش ساده می توانیم سالم بودن یا نبودن کلید را تشخیص بدهیم.
* نکته بسیار مهم و قابل توجه در مبحث کلیدهای مینیاتوری این است که اطلاق واژه فیوز مینیاتوری و یا به کار بردن واژه فیوز به تنهایی به منظور کلید مینیاتوری، اصطلاح غلط و غیر علمی ای است که امروزه متاسفانه بسیار زیاد رایج شده و به کار برده می شود. چون امروزه به دلایل مزایای بسیار زیادی که کلید مینیاتوری نسبت به فیوز دارد، در جعبه فیوز یا همان جعبه مینیاتوری منازل، به جای فیوز از کلید مینیاتوری استفاده می کنند. از این رو، برخی به غلط، واژه فیوز یا فیوز مینیاتوری را در مورد آن به کار می برند.
همانطور که می دانیم فیوز تجهیزی است که دارای المان ذوب شونده است و این المان ذوب شونده، بعد از یکبار عمل کردن برای قطع مدار، ذوب شده و دیگر عمل حفاظتی را انجام نمی دهد و از مدار خارج می شود. از این رو به فیوز، ادوات یکبار مصرف نیز می گویند. ولی کلید تجهیزی است که برای قطع و وصل های مکرر و یا طولانی مدت به کار می رود و بعد از قطع شدن، می تواند مجدد وصل شده و در مدار قرار بگیرد و عمل حفاظت را انجام دهد.
جعبه فیوز یا جعبه مینیاتوری
جعبه فیوز، تجهیزی است ایمن که جهت حفاظت از انواع کلیدهای حفاظتی مانند کلیدهای مینیاتوری، فیوزهای نصبی و غیره که در منازل و سایر اماکن نصب می شوند، به کار می رود و این تجهیزات را در برابر عوامل محیطی مانند رطوبت، نور خورشید، حرارت و یا سردی هوا و هم چنین عواملی مانند آتش سوزی و غیره محافظت می کند. از دیگر مزایای آن این است که عملیات تعمیرات و جای گذاری و تعویض کلیدها را برای ما آسان تر می کند.
از برترین برندهای تولید کننده فیوز مینیاتوری می توان به شرکت اشنایدر، لگراند، هیوندای و... اشاره کرد.
از برترین برندهای تولید کننده فیوز مینیاتوری می توان به شرکت اشنایدر، لگراند، هیوندای و... اشاره کرد.
کالای برق ذوالفقاری
متخصصین ما هر لحظه برای ارائه مشاوره و شنیدن صدای شما عزیزان آمادگی دارند